Korozja biologiczna w budynkach mieszkalnych

Korozja biologiczna w budynkach mieszkalnych jest poważnym problemem i większość z nas wcześniej czy później będzie miała styczność. W przypadku gdy pojawi się ten kłopot, należy sprawdzić co się dzieje i gdzie leży przyczyna zaistniałego problemu. Jeżeli chodzi o główne czynniki niszczące drewno, to możemy w skrócie przyjąć podział na grzyby i owady.

Grzyby domowe są to organizmy charakteryzujące się brakiem ciałek zieleni – czyli chlorofilu – które dzielimy na pasożyty i saprofity. Saprofity rozwijają się na martwych organizmach lub ich szczątkach oraz materiałach pochodzenia organicznego, a więc na drewnie lub innych materiałach celulozowych, i to na nich w tym tekście się skupimy. Grzybom domowym oraz pleśniowym do rozwoju potrzebne są odpowiednie warunki klimatyczne.

Dla większości gatunków optymalne warunki dla rozwoju:

• wilgotność drewna 25–40% oraz wysoka wilgotność powietrza około 90–98%;
• temperatura otoczenia różna dla poszczególnych gatunków (optymalna 22–30°C);
• dostęp powietrza;
• brak światła;
• odpowiedni odczyn środowiska (optymalne pH dla większości gatunków mieści się w granicach 4–6, tak samo jak odczyn drewna).

Jednym z najczęściej występującym i najbardziej niszczącym jest Grzyb domowy właściwy (Serpula lacrymans), rozwijający się również na drewnie suchym, powodującym silny i szybki rozkład drewna. Ubytek suchej masy drewna po 6 miesiącach wynosi ok.50%, a wytrzymałość na ściskanie zmniejsza się w tym czasie do ok.30 % wytrzymałości drewna zdrowego.

Grzyby domowe rozwijające się w drewnie powodują zmiany struktury drewna oraz właściwości mechanicznych i fizycznych. Zmiany te mają duże znaczenie szczególnie w budownictwie, ponieważ osłabiają konstrukcję budowli, a od niej zależy trwałość budynków oraz bezpieczeństwo użytkowania. Niekorzystnie wpływają również na wygląd drewna np. w przypadku podłóg.

Grzyby pleśniowe, mają niekorzystny wpływ na samopoczucie i zdrowie człowieka. Przy rozkładzie drewna, oprócz wody, wydzielany jest w dużych ilościach dwutlenek węgla, kwasy organiczne oraz przykre zapachy, które u wrażliwych osób mogą wywoływać bóle głowy, nudności, zawroty głowy i ogólne złe samopoczucie.

W związku z tym u mieszkańców zagrzybionych pomieszczeń często występują alergie, astma oskrzelowa i inne choroby płuc.

Często źródło złego stanu zdrowia jest trudne do zlokalizowania, ponieważ może się mieścić np. pod podłogą wykonaną na legarach także podłogą sportową lub za drewnianą boazerią ścienną. Gatunek grzyba możemy rozpoznać na podstawie oględzin owocników, grzybni, sznurów, zniszczonego drewna, zapachu lub w hodowli laboratoryjnej. Drewno zakażone grzybem najkorzystniej jest zdemontować i spalić, natomiast zdrowe
elementy drewniane należy zabezpieczyć właściwym środkiem grzybobójczym.

Drugim istotnym zagrożeniem są owady niszczące drewno. Czynnikami, które decydują o rozwoju i opanowaniu drewna przez poszczególne gatunki owadów są przede wszystkim warunki termiczne i wilgotnościowe. Ponieważ owady są zmiennocieplne, wymienione warunki wpływają na długość życia i aktywność  postaci dorosłych, tempo rozwoju zarodków w jajach, aktywność postaci dorosłych oraz na porę rójki. Zróżnicowane wymagania cieplno-wilgotnościowe poszczególnych gatunków powodują, że owady opanowują różne części budowli. Skupimy się na owadach rozwijających się w drewnie powietrzno-suchym, występujące powszechnie w Polsce i powodujące bardzo duże szkody i zagrożenia konstrukcji drewnianych. Larwy owadów żerując w drewnie osłabiają jego strukturę, co może prowadzić do różnego typu zagrożeń budowlanych łącznie z zawaleniem się budynków.

Spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus) jest owadem ciepłolubnym, rozwijającym się w drewnie iglastych gatunków drzew. Jest dominującym szkodnikiem w więźbach dachowych i drewnie nagrzewających się latem poddaszy. Owady dorosłe Spuszczela   są w kolorze czarnym lub ciemnobrunatnym  z długimi czułkami. Spłaszczone ciało długości około 12–25 mm, pokryte jest krótkimi włoskami. Spuszczel zasiedla tylko martwe drewno. Drewno opanowane przez larwy spuszczela może w krótkim czasie stracić swoje właściwości mechaniczne, co w przypadku drewna konstrukcyjnego stanowi poważne zagrożenie dla budowli.

Drugim,najgrożniejszm  szkodnikiem w Polsce jest Kołatek domowy (Anobium-punctatum) zasiedlający zarówno drewno iglaste i chętniej liściaste. Żeruje głównie w części bielastej drewna i jest ściśle związany z budynkami ze względu na wrażliwość na mrozy. Chrząszcze (postacie dorosłe) osiągają długość 3–4 mm, a chodniki, które drążą są okrągłe i osiągają średnicę około 2 mm. Kołatek wybiera miejsca wilgotniejsze, jak piwnice, wnętrza starych kościołów, skanseny, obiekty muzealne, schody oraz różnego rodzaju meble.

Elementy drewniane z dębu lub jesionu stanowiące wystrój wnętrz naszego domu, zasiedla również Miazgowiec parkietowiec (Lyctus linearis).

Gatunek owada żerującego w drewnie możemy rozpoznać na podstawie:

• wyglądu postaci dorosłych poczwarek lub larw;
• cech żerowisk larw i otworów wylotowych postaci dorosłych;
• kształtu grudek odchodów larw w mączce drzewnej.

Zidentyfikowanie gatunku owada jest pomocne przy doborze odpowiedniego środka owadobójczego. Owady, które zasiedliły elementy drewniane, można skutecznie zwalczyć poprzez dobór właściwych środków owadobójczych płynnych lub gazów trujących. Do takich czynności ze względu na zagrożenie zdrowia, należy podchodzić z ostrożnością i przestrzeganiem instrukcji stosowania zalecanej przez producenta lub zlecić wyspecjalizowanej firmie.